Cement romański - ratunek dla podgórskiego jelonka

Lipowa 3 to nie tylko szkło, to także materiały do konserwacji zabytków. Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych, którego jesteśmy częścią wraz ze Stowarzyszeniem podgorze.pl wspomoże konserwację płaskorzeźby na elewacji XVIII-wiecznej kamienicy na Starym Podgórzu, na rogu ul. Brodzińskiego i Rynku Podgórskiego. Charakterystyczny jelonek wymaga natychmiastowej renowacji. Do remontu kamienicy zostanie przekazany cement romański, produkt historyczny odtworzony dzięki wysiłkom pracowników naukowych krakowskiego oddziału Instytutu.

CEMENT ROMAŃSKI KIEDYŚ

Historia cementu romańskiego rozpoczyna się w Anglii, gdzie w 1796 r. Joseph Parker stwierdził, że wypalone bryły wapienia marglistego dają znakomity cement hydrauliczny. Kilka lat później cement ten nazwano cementem romańskim (nosił on także nazwę cementu Parkera), gdyż miał podobny kolor do starych cementów rzymskich, stanowiących mieszaninę wapna i pucolany. Intensywny rozwój jego produkcji przypadł na II połowę XIX w. szczególnie w Szwajcarii, południowych Niemczech, a przede wszystkim na terenach Monarchii Austro-Węgierskiej (także w Galicji). Cementy romańskie posiadające ciepły kolor, zmieniający się od żółtego do brązowego w zależności od domieszek, urzeczywistniały oczekiwania związane z materiałem wiążącym, architektów i budowniczych przełomu wieków. Swoją popularność zawdzięczał dzięki stosunkowo łatwej i szybkiej produkcji, wysokiej odporności na działanie czynników atmosferycznych oraz pięknej barwie, idealnie nadawał się do wykorzystania przy tworzeniu gzymsów, fryzów, boniowań, i innych elementów architektonicznych oraz różnorodnych rzeźb i płaskorzeźb. Okres świetności cementu romańskiego przerwał wybuch I wojny światowej. Po jej zakończeniu używany był sporadycznie, a z czasem znajomość technologii jego produkcji i budowlanych technik wykonawczych uległa zapomnieniu.

CEMENT ROMAŃSKI DZIŚ

Krakowski Oddział Szkła i Materiałów Budowlanych ICiMB uczestniczył w krajowych i europejskich projektach badawczych dotyczących reaktywacji produkcji cementu romańskiego. W wyniku tych prac Oddział odtworzył technologię i uruchomił produkcję cementu romańskiego oraz materiałów na jego bazie w piecu obrotowym. Ponowne pojawienie się tego materiału jest wydarzeniem przełomowym, gdyż daje konserwatorom zabytków możliwość odnawiania elewacji budynków z końca XIX i początku XX w. za pomocą odpowiednika materiału, z którego pierwotnie zostały ukształtowane. Wcześniejsze metody ich restaurowania obejmowały zastępowanie oryginalnych, lecz zniszczonych elementów plastikiem, styropianem bądź też cementem portlandzkim lub po prostu przemalowywano fasady nowoczesnymi farbami żywiczno-mineralnymi, dawało to zadowalający efekt estetyczny, lecz nie pozostawało w zgodzie z oryginalnym materiałem. Za opracowanie „Technologii produkcji cementu romańskiego w piecu obrotowym” krakowski Oddział został wielokrotnie doceniony i otrzymał wiele nagród oraz wyróżnień w kraju i za granicą do najważniejszych należy: złoty medal - Europejskich Targów Konserwacji i Restauracji Zabytków oraz Renowacji Starych Budowli Denkmal, Lipsk 2010.