Zapraszamy na pokazy ręcznego formowania szkła! Od poniedziałku do soboty nasi hutnicy szklarze, w tradycyjny sposób tworzą wyroby ze szkła. Centrum Szkła i Ceramiki to jedyne takie miejsce w Krakowie, gdzie można podejrzeć ich ciężką pracę. Więcej informacji w zakładce dla zwiedzających.

Proces tworzenia szklanych wyrobów, można podzielić na etapy. Bardzo istotne jest przygotowanie surowców wg określonej receptury. Dotyczy to przede wszystkim czystości składników, suszenia i jego rozdrobnienia. Konieczne jest zachowanie powtarzalności ich składu chemicznego/ jakościowego i ilościowego zestawu.

Etap 1. Przygotowanie zestawu szklarskiego.
Wykonywanie zestawu szklarskiego polega na dokładnym odważeniu surowców, wcześniej dokładnie sprawdzanych składników wg receptury obowiązującej dla danego rodzaju szkła. Po odważeniu, składniki miesza się w mieszarkach elektrycznych. Gotowy zestaw jest dostarczany do pieca szklarskiego.

Etap 2. Topienie masy szklanej.
Topienie polega na uzyskaniu odpowiedniej temperatury, koniecznej do stopienia zawartych w zestawie składników, czyli przetwarzania zestawu za pomocą energii cieplnej, na masę szklaną w piecach szklarskich. Najczęściej stosowany przedział temperaturowy w procesie topienia 1350-1480^oC. Czysta, wyklarowana już masa szklana jest zbyt ciekła. Aby można było z niej formować wyroby, należy ją schłodzić. Studzenie musi odbywać się bardzo powoli, by nie powstały zbyt duże różnice temperatur między wnętrzem a powierzchnią masy szklanej.

Etap 3. Formowanie wyrobów.
Formowanie wyrobów z gorącej masy szklanej wymaga wielu czynności i sporych umiejętności hutniczych. Hutnicy muszą mieć duże, wieloletnie doświadczenie. Od ich doświadczenia i talentu zależy całe piękno szklanego wyrobu.
Podstawowym narzędziem do formowania szkła jest piszczel /metalowa rurka/. Przy wydmuchiwaniu piszczelą ręcznie, wykorzystuje się ciśnienie powietrza płuc. Porcja masy szklanej pobrana na piszczelę jest wydmuchiwana przez zawarty w niej otwór na bańkę. Prawidłowa lepkość i obracanie piszczeli z porcją szkła w zamkniętej formie szklarskiej lub bez formy nadaje stygnącej masie pożądany kształt. Kształty okrągłe, owalne nadaje się wyrobom przez dmuchanie szkła w mokrych kształtownikach i zamkniętych formach drewnianych i żeliwnych przez obrót piszczeli. Często wyrób formowany piszczelą ma kształt złożony i bardzo skomplikowany. Są to np. kieliszki, dzbany, karafki, patery itp. Wymienione wyroby składają się z kilku części i muszą być złączone / stopione ze sobą na trwałe, toteż hutnicy używają innych narzędzi takich jak : nabieraki, nożyce, szczypce, metalowe ,przecinaki. Uformowany wyrób oddziela się od piszczeli za pomocą stalowego noża. Odtrącony wyrób zanoszony jest na widełkach do odprężarki. Cały proces formowania toczy się na warsztacie szklarskim.

Etap 4. Odprężanie wyrobów.
Uformowane gotowe wyroby posiadają w swojej strukturze niebezpieczne naprężenia, które grożą samozniszczeniem wyrobu, nawet poprzez maleńki ruch, dlatego należy je poddać odprężeniu. Proces odprężania przeprowadza się w urządzeniach zwanych odprężarkami w temperaturze poniżej 600^oC. Operacja ma na celu kontrolowaną likwidację naprężeń w szkle. Polega ona na powolnym ogrzewaniu wyrobów do górnej temp., wygrzewaniu wyrobów (likwidacja naprężeń), a następnie powolnym studzeniu wyrobów szklanych. Odprężone wyroby poddawane są końcowej obróbce i kontroli jakości.

Etap 5. Obróbka końcowa wyrobów.
Proces wykańczania wyrobów to operacje, które służą nadaniu wyrobom żądanej postaci i wyglądu. Wydmuchiwany wyrób za pomocą piszczeli ma naddatek szkła, który łączy wyrób (jego dno) z piszczelą. Naddatek ten jest usuwany poprzez szlifowanie i polerowanie.